Schizofrenie

Wat is schizofrenie?

Mensen met schizofrenie lijden aan langdurige of steeds terugkerende psychoses.
Psychoses houden in dat je wanen en/of hallucinaties hebt en verward denkt. Voor meer uitleg, zie psychose. Waar men vroeger heel pessimistisch was over het verloop van de aandoening, wordt nu meer en meer de klemtoon gelegd op het herstel. (voor meer info, ga naar deze website)

Positief en negatief

Bij schizofrenie spreken we soms van positieve en negatieve symptomen. In de periode met psychoses treden wanen, hallucinaties en vreemd gedrag op. Dat noemt men de positieve symptomen.
Maar ook in de periodes tussen twee psychoses functioneren mensen met schizofrenie niet zo goed als gezonde mensen. Dan treden de zogenaamde negatieve symptomen op. Ze lijken weinig energie te hebben en tonen weinig emoties. Ze verwaarlozen zichzelf, hun werk en hun sociale contacten. Voor hun omgeving zijn ze moeilijk te bereiken en ze begrijpen sociale situaties en signalen niet altijd even goed. Ze voelen zich leeg en somber, kunnen zich slecht concentreren en moeilijk besluiten nemen.

Misvatting

Schizofrenie betekent niet, zoals veel mensen denken, dat je een gespleten persoonlijkheid hebt. Wel verlies je tijdens de psychotische periodes in meer of mindere mate het contact met de werkelijkheid.
Een andere misvatting is dat mensen met schizofrenie gevaarlijk zijn. Dat klopt niet: mensen met schizofrenie zijn niet vaker agressief dan de gemiddelde Belg.

Ingrijpend

Schizofrenie is een chronische aandoening met ingrijpende gevolgen voor zowel de patiënt als de omgeving. Het verloop is moeilijk te voorspellen. De behandeling werkt stabiliserend maar niet genezend en 20% van de patiënten reageert minder goed op de behandeling.

De ziekte treft ongeveer één procent van de bevolking. Vaak begint ze tussen de leeftijd van zestien en dertig jaar. De aandoening komt even vaak bij mannen als bij vrouwen voor, maar bij mannen begint de ziekte doorgaans op een jongere leeftijd.

Behandelding

Medicijnen spelen een belangrijke rol bij de behandeling van schizofrenie. Antipsychotica kunnen de symptomen van de psychose wat terugdringen. Ze helpen om helderder te denken.

Deze geneesmiddelen hebben helaas vaak vervelende bijwerkingen, waardoor mensen het vaak moeilijk vinden om het gebruik ervan vol te houden. Stopt een patiënt echter met het gebruik van deze medicijnen, dan is de kans groot dat de psychose terugkomt. Lees daarover meer in de volgende link.

Tijdens een psychose kan een opname in een psychiatrisch ziekenhuis aangewezen zijn. Net omdat het zo moeilijk is om het gebruik van deze medicijnen vol te houden, is ook gesprekstherapie belangrijk. Die helpt je je medicijnen juist te gebruiken, maar ook een beter inzicht te krijgen in de ziekte, signalen van een nieuwe crisis sneller te herkennen en de symptomen te verminderen.

Dankzij individuele en groepstherapie en lotgenotencontact kan je leren beter met je ziekte om te gaan en bijvoorbeeld ook je sociale vaardigheden te trainen. Ook kan je op zoek gaan naar aangepast werk.

Vroeger had iemand die aan schizofrenie leed weinig hoopvolle vooruitzichten. Dat is vandaag anders. De nieuwere medicijnen die voorhanden zijn hebben minder akelige bijwerkingen. En de nadruk in de behandeling wordt meer en meer op het herstel gelegd. (voor meer info, klik hier)

Dankzij deze nieuwe inzichten in de therapeutische behandeling doen veel mensen met schizofrenie het vandaag verrassend goed en leiden ze een redelijk normaal leven. Bovendien worden er grote vorderingen gemaakt in het onderzoek naar de oorzaken van de aandoening, waardoor de hoop groot is dat er nog doeltreffender behandelingen gevonden zullen worden.

Oorzaak & risicofactoren

Vroeger werd gedacht dat schizofrenie het gevolg was van de manier waarop de ouders, en met name de moeder, met het jonge kind omgingen. Die idee is helemaal achterhaald.

Aanleg speelt de belangrijkste rol bij het ontstaan van schizofrenie. Waarschijnlijk gaat het om een stoornis in de ontwikkeling van de hersenen die al tijdens de zwangerschap optreedt. Bij mensen met schizofrenie zijn afwijkingen in de hersenen gevonden waardoor ze de informatie uit de buitenwereld niet optimaal kunnen verwerken. Schizofrenie is deels erfelijk.

Bepaalde psychische of sociale factoren kunnen maken dat mensen die een aanleg hiervoor hebben de aandoening ontwikkelen. Het kan dan gaan om ingrijpende gebeurtenissen zoals de dood van een dierbaar iemand, een verbroken relatie, een verhuizing of moeilijkheden op het werk, maar ook een moeilijke overgang van puberteit naar adolescentie. Mensen met schizofrenie kunnen ook slecht tegen veranderingen en stress.

Wat kun je zelf doen?

Mensen met schizofrenie hebben er alle baat bij goed op hun gezondheid te letten. De jongste generatie antipsychotica heeft invloed op het metabolisme (de stofwisseling), waardoor patiënten kunnen verdikken en hartproblemen kunnen krijgen. Men spreekt dan van het metaboolsyndroom.

Zorg voor een regelmatig leven en een goed ritme in waken en slapen.
Vermijd omgevingen waar veel spanningen heersen en zoek manieren om beter met stress om te gaan.
Vermijd het gebruik van middelen die een psychose kunnen uitlokken.
Gebruik de voorgeschreven medicijnen altijd op een vast tijdstip.
Probeer te achterhalen wat bij jou een psychose kan uitlokken en leer de signalen van een nieuwe psychose herkennen. Neem zo snel mogelijk contact op met je huisarts of psychiater als het mis dreigt te gaan.
Zoek iemand die je vertrouwt en met wie je over je ervaringen en gevoelens kan praten.
Maak met je omgeving en je arts een noodplan voor het geval een nieuwe psychose toeslaat.

Leeswijzer

De tenen van god: mijn schizofrenie. – M. Mestrum –
ISBN 9789064458811
Meer dan dat… 10 portretten van mensen met schizofrenie. – M. Muis; e.a. – ISBN 9789078761242
NOTIS. Schizofrenie. Hervalpreventie heeft belang. – J. Peuskens –
ISBN 9789038212852
Als de werkelijkheid onbegrijpelijk wordt. Alles over schizofrenie en andere psychotische stoornissen. – L. Wunderink – ISBN 9789066118430
Psychose en schizofrenie. De mens achter het ziektebeeld. –
B.C. Uijtenbogaardt – ISBN 9789051795851