Dwanggedachten (obsessies) en dwanghandelingen (compulsies) zijn de onlosmakelijk met elkaar verbonden aspecten van een dwangstoornis.
Dwanggedachten zijn méér dan zomaar gedachten die je gedurende langere tijd bezighouden. Het zijn steeds terugkerende gedachten of denkbeelden die akelig en onrustwekkend zijn. Mensen zijn zich er vaak wel van bewust dat ze irrationeel zijn, maar toch helpt dit niet om ze tegen te houden.
Ritueel
De enige manier om ze te stoppen lijkt te zijn om bepaalde rituele handelingen uit te voeren. Als mensen met een dwangstoornis verhinderd worden om hun dwanggedrag te stellen, worden ze ook vaak enorm angstig. Dwanghandelingen zijn niet noodzakelijk zichtbaar, ze kunnen zich ook in het hoofd van de persoon afspelen: we spreken dan van gedachterituelen.
Bekende dwanghandelingen zijn was- en poetsdwang, als een antwoord op smetvrees, controledwang, dwanggedachten over geweld of een dwangmatige perfectie of netheid.
Er is niets mis met persoonlijke hygiëne nastreven, je huis graag netjes houden, controleren of het gasfornuis uitstaat of de deur op slot is. Iedereen heeft ook wel enkele persoonlijke ritueeltjes die kunnen helpen met spannende situaties, zoals wanneer je een examen of een sportmatch tot een goed einde wil brengen.
We spreken pas van een dwangstoornis als het gaat om gedachten:
- waarvan je beseft dat ze overdreven zijn – een irrationele angst om besmet te worden, de angst dat je huis gaat ontploffen, dat je je kind iets gaat aandoen.
- waarvan je het gevoel hebt dat ze niet van jezelf zijn maar je leven overheersen.
- als de bijbehorende dwanghandelingen maken dat je geen normaal leven meer kan leiden.
Je wast bijvoorbeeld je handen tot bloedens toe en durft niet meer bij andere mensen op bezoek te gaan wegens je smetvrees. Of je wil zo vaak het gasfornuis controleren dat je er niet meer in slaagt het huis uit te gaan.
De stoornis begint meestal tijdens de jonge volwassenheid en soms al in de kindertijd. De symptomen zijn in het begin vaak eerder onschuldig maar in tijden van stress worden ze erger.
Dwangstoornissen komen vrij veel voor, bij ongeveer 2,5 procent van de bevolking. Mensen die erdoor getroffen zijn schamen er zich vaak voor en proberen de dwanghandelingen te verbergen. Maar het is altijd beter om er met je omgeving over te praten en hulp te zoeken.
