Het feit dat we angst kunnen voelen is een belangrijk overlevingsmechanisme. Het helpt ons gevaar te herkennen en te vermijden. Bij een aantal mensen staat de angst echter niet meer in verhouding tot datgene waar ze bang voor zijn. Angst kan zo verlammend zijn dat ze allerlei zaken gaan vermijden. Dat kan een ernstige impact hebben op hun leven. Vaak geraken mensen ook in een vicieuze cirkel waardoor ze alsmaar meer gaan vermijden en alsmaar angstiger worden.
In dat geval is er sprake van een angststoornis. Maar liefst 1 op 8 mensen kampt met een angststoornis. Het is belangrijk tijdig hulp te zoeken, omdat angst zichzelf kan versterken zodat je snel in een vicieuze cirkel belandt.
Angststoornissen kunnen verschillende vormen aannemen.
Een paniekstoornis houdt in dat je geregeld paniekaanvallen krijgt zonder dat daar een duidelijke reden voor is.
Centraal in een paniekstoornis staan deze paniekaanvallen. Deze gaan gepaard met fysieke sensaties waarvan de meest voorkomende een drukkend gevoel op de borst, hartkloppingen en trillen/rillen zijn. Van een paniekstoornis is sprake wanneer de persoon gepreoccupeerd is met het krijgen van nieuwe aanvallen waardoor verschillende situaties vermeden worden (lees ook: agorafobie).
Agorafobie vertaalt letterlijk als pleinvrees, maar is breder dan dat. Bij personen met agorafobie vormen plaatsen waar moeilijk uit te ontsnappen is de bron van intense angst. Denk hierbij aan drukke of kleine ruimtes. Vanuit de overtuiging dat ontsnappen onmogelijk is en/of er geen hulp mogelijk
zal zijn wanneer er zich iets voordoet, gaan deze personen deze situaties dikwijls vermijden.
Een specifieke fobie betreft een intense, onredelijke angst voor een bepaald ding, dier of situatie.
Voorbeelden van veel voorkomende specifieke fobieën (die gepaard kunnen gaan met paniekaanvallen):
- Claustrofobie: angst om vast te zitten of opgesloten te raken.
- Emetofobie: angst om zelf te moeten overgeven en/of om anderen te zien overgeven.
- Hoogtevrees: angst voor hoogtes (of: acrofobie).
Er bestaan heel veel soorten fobieën. Een fobie hoeft niet per se problematisch te zijn: hoogtevrees hebben is niet erg zolang je niet ergens op moet klimmen. Angst voor spinnen hoeft geen probleem te zijn als er iemand in huis is die voor jou de spinnen weghaalt. Een aantal fobieën kan echter wel een enorme impact hebben op je dagelijks leven. Ze kunnen maken dat je heel veel normale zaken in het leven gaat mijden.
Van een gegeneraliseerde angststoornis of piekerstoornis spreken we bij iemand die voortdurend piekert, overbezorgd is en vreest dat zaken fout gaan lopen. Je bent dan eigenlijk voortdurend gespannen en prikkelbaar en de minste aanleiding is genoeg om je enorm ongerust en angstig te voelen.
Sociale angst betreft een intense, onredelijke angst gekoppeld aan gevreesde sociale situaties. Deze angst gaat vaak gepaard met angst om te blozen, stotteren, iets verkeerd te zeggen of te doen. De persoon is in die mate bang om bekritiseerd of uitgelachen dat dit kan resulteren in vermijding van diverse sociale situaties.
OCD (Obsessief-Compulsieve stoornis) wordt als angststoornis gekenmerkt door dwanggedachten en/of dwanghandelingen.
- Dwanggedachten zijn herhalende gedachten en/of beelden die spanning veroorzaken en die als oncontroleerbaar ervaren worden (obsessies).
- Dwanghandelingen zijn gedragingen of regels die de persoon van zichzelf dient uit te voeren met als doel de eerder opgeroepen spanning en onrust te neutraliseren (compulsies).
Een voorbeeld van een obsessief-compulsieve stoornis is smetvrees, waarbij de angst voor vuil en besmetting centraal staat (obsessie) met een toegenomen dwang om te poetsen tot gevolg (compulsie).
Bij een gegeneraliseerd angststoornis is de persoon intens en onredelijk angstig voor en bezorgd over verschillende dagelijkse zaken. Deze angsten lijken zonder aanleiding voor te komen en gaan dikwijls gepaard met lichamelijke sensaties (lees ook: paniekaanvallen).
Posttraumatische stress-stoornis (PTSS): Stressklachten die volgen op een ingrijpende gebeurtenis zijn gebruikelijk. PTSS echter, is een angststoornis waarbij posttraumatische stressklachten (in gelijkaardige intensiteit) blijven aanhouden lang na het voorvallen van de schokkende gebeurtenis. De woede, machteloosheid en ontreddering alsook dikwijls herbelevingen (nachtmerries) en/of fysieke klachten blijven aanhouden en hebben een impact op het dagdagelijks functioneren op alle levensdomeinen.
